De mafia is ontstaan  aan het begin van de 19e eeuw.
Sicilië, de bakermat van de mafia leefde in die tijd alleen nog van de landbouw. De bazen van het landbouwgrond waren toen nog de landeigenaren, ze werden ook wel baron genoemd.
De baron deed natuurlijk niet zelf het werk op het land. De baron gebruikte hetzelfde systeem als in de Middeleeuwen, namelijk het leenstelsel. De boeren mochten het land in gebruik nemen in ruil voor een percentage van de oogst en een pachtsom. Iemand moest toezicht houden op al het uitgeleende grond en om er zeker van te zijn dat de boeren elke maand hun pachtsom konden betalen, nam de baron opzichters in dienst.
Deze opzichter werd capo genoemd. De opzichter was ook verantwoordelijk voor het herverdelen van de stukken grond, en wat nog belangrijker is de verdeling van het regenwater dat werd opgeslagen. Het regenwater werd gebruikt voor irrigatie.
De enige garantie op financiële spoedigheid was het irrigeren van de akkers op het zeer droge eiland. Kort samengevat: wie het water bezat of verdeelde, bezat ook de rijkdom en daardoor de macht. De opzichters waren corrupt, en zij hadden de macht om over het lot van vele pachters te beslissen. Met de macht die ze verkregen hadden, kregen ze ook status. Door deze status konden zij ook politieke beslissingen maken, dit werd echter op een corrupte manier gedaan. Zij dreigden de boeren geen water meer te geven en soms zelfs met de dood, als de boeren het niet eens zouden zijn met de opzichters hun politieke keuzes. Hier werd de basis gelegd waar de hedendaagse mafia om bekend staat, afpersing.